Krabi krabong

1. Nazwa

Krabi krabong

Nazwa w języku rodzimym

กระบี่กระบอง (j. tajski)

Miejsce praktykowania (kontynent, państwo, naród)

Sport uprawiany jest głównie na terytorium Tajlandii, choć zdarza się, że występuje w innych krajach.

Historia

Techniki Krabi krabong powstały jeszcze w starożytności i są zaczerpnięte z wielu podobnych sportów. Sposób poruszania się wraz z pałką jest wręcz identyczny do chińskiego stylu małpy, a obrót broni jednoręcznej wraz z chodzeniem po kole to technika indyjskiego kalarippayattu. To oczywiście niejedyne zapożyczenia. Łatwo można zauważyć także, iż część sportu powstała pod wpływem indonezyjskiego silat czy birnańskiego banshai.

Oprócz tego Tajowie nauczyli się najprawdopodobniej w XVII w. stosować techniki miecza. Wtedy to oddział roninów wsparł ich w stłumieniu zamieszek po śmierci jednego z królów.

W 1767 r. Tajlandię (wtedy jeszcze pod nazwą Syjam) zaatakowali Birmańczycy, niszcząc Ayutthayę, ówczesną stolicę kraju. Skutkiem tego było zniszczenie wielu kronik i innych źródeł, w związku z czym niezbyt wiele wiadomo o rozwoju m.in. krabi krabong. Techniki jednak przekazywano ustnie, przez co sama tradycja wciąż istniała.

Na terenie kraju, z którego pochodzi sztuka, działało wielu buddyjskich mnichów prowadzących przyświątynne szkoły. Uczono tam zasad buddyzmu, a także zwykłych, świeckich przedmiotów, takich jak astrologia. Oprócz tego mnisi pokazywali także młodym mężczyznom tajniki walki na miecze utożsamianej z krabi krabongiem.

Sport ten używany był w walce aż do koronacji króla Ramy II mającej miejsce w 1809 r., który wyposażył armię w muszkiety, a także ją zreorganizował. Pomimo tego sztuka nie zanikła, a nawet wpisała się w tradycję Tajlandii istniejącą do dziś.

Co ciekawe sama nazwa powstała dopiero w 1936 r., gdy krabi krabong wpisano do programu nauczania tamtejszej Akademii Wychowania Fizycznego.

Opis (zasady, zawodnicy, miejsce, sprzęty, urządzenia etc.)

Pojedynki odbywają się pomiędzy dwiema osobami wewnątrz koła. Nie są one ograniczone czasowo. Walka rozpoczyna się podziękowaniem dla swojego nauczyciela. Następnie ma miejsce rytualny taniec mający na celu uczczenie dawnych mistrzów oraz oddanie szacunku bogom, którzy mają w zamian dodać sił wojownikowi. Odbywał się on z pięknie zdobioną bronią nieużywaną podczas samego pojedynku. Walce towarzyszy tajska muzyka.

Podczas niej używa się następujących broni:

Krabi – cienki oraz ostry miecz przypominający szablę; używa się go do dźgania.
Krabong – kij prosty o długości ok. 1,8 metra wykonany z hebanu bądź drzewa tekowego.
Na mai – mała kusza, którą wykorzystuje się do walki z dystansu.
Kaen – prostokątna tarcza zakrywająca ramię; można jej także używać w ataku, dzięki zaostrzonej krawędzi.
Daeng – podłużna tarcza wykonana z metalu bądź skóry, zakrywa część ciała od ramion do kolan.
Lob – okrągła tarcza stworzona z drewna, skóry lub metalu; jest tak duża, że może zakryć cały korpus; również posiada zaostrzoną krawędź, którą można wykorzystać do ataku.
Daab – cięższy od krabi miecz o jeszcze bardziej zaostrzonym ostrzu, jego rękojeść powstaje z drewna lub kości; używa się go do cięcia lub dźgania.
Ngao – włócznia powstająca żerdzi często stosowana przez rodzinę królewską; jej zakończenie czasem było o kształcie noża, czasem trójzęba, a nawet miecza; służyła do wytrącania broni przeciwnikowi, dźgania bądź zadawania ran ciętych.
Mae Sowk – dwie pałki z drewna tekowego lub kości, z jednej strony zakończone są uchwytami, a z drugiej liną, dzięki której możliwym jest utrzymanie ich na przedramieniach; głównie stosuje się je do obrony.

Najczęściej używa się jednak dwóch mieczy daab. Co ciekawe możliwym są także walki bez broni, wtedy to stosuje się kopnięcia, chwyty, rzuty czy nawet uderzanie w czułe punkty przeciwnika. Utrata jednego miecza powoduje, że wojownik musi się nim posługiwać przeciwko osobie używającej dwóch.

Zwycięzcę wskazuje się na podstawie umiejętności oraz wytrzymałości zawodników. Dopiero jego ogłoszenie kończy pojedynek. Otrzymane nawet rany w walce nie muszą skutkować porażką.

Stan obecny:

Krabi krabong to sztuka cały czas stosowana. Z racji, że na stałe weszła do tajskiej tradycji, jej walki odbywają się podczas wielu festiwali i imprez w tym kraju. Wojsko oraz policja w Tajlandii również uczeni są krabi krabongu.

Pomimo tego niewiele szkół w swych programach mają wpisany tenże sport. Najpopularniejszą zdecydowanie jest Buddhai Swan Sword Fighitng Institute w Nongkaem. To ona działa już od ponad 400 lat, ucząc zarówno Tajów, jak i cudzoziemców.

Kolejną jest Sritrairat mieszcząca się na przedmieściach Dhonburi. Innymi Muay Thai Sangha czy Tiger Muay That. Co ciekawe również w Niemczech znajduje się szkoła, gdzie naucza się krabi krabongu. Działa ona w Dülmen, które leży obok Münster. Wiadomo także o mieszczącej się szkole w Anglii.

W dzisiejszych czasach sport ten jest jednak wypierany przez muay thai oraz muay boran. Wszystkie trzy pochodzą z Tajlandii i wzajemnie się przenikały. Dzięki temu część technik jednego często stosowane są w drugim. Nieznane są dokładne przyczyny upadku akurat krabi krabongu. Możliwym jest jednak, że spowodowała to mnogość broni używanych w walce. Brakuje także turniejów w tej sztuce.

Związki, federacje, kluby (pełne dane kontaktowe)

Sitsiam Camp, szkoła krabi krabongu:
http://sitsiam-camp.com
+44 7903 105561
sitsiam4uk@aol.com
Portland Mill, Brook Street Ease, Unit 1, 3rd Floor, Ashton-under-Lyne, OL6 7SX

ThaiAchira, szkoła w Niemczech:
http://www.thaiachira.de/
+49 176 50197067
service@ralf-kussler.com
Max Planck Str 8, 48249 Duelmen-Buldern

Tiger Muay Thai, szkoła w Tajlandii:
https://www.tigermuaythai.com
+66 76 367 071
info@tigermuaythai.com
7/35 Moo 5, Soi Ta-ied

Źródła informacji (książki, artykuły, wywiady, galeria zdjęć, video etc.)

Ławniczak Łukasz, „Historyczne podstawy i ewolucja tajskich sztuk walki – muay thai i krabi-krabong (do XX w.)”, Gdańskie Studia Azji Wschodniej [Online], Zeszyt 3 (2013): 140-152, http://www.ejournals.eu/GSAW/2013/Zeszyt-3-2013/art/2622/ [dostęp: 24.07.2018 r.]

https://www.youtube.com/watch?v=W6fx1_n4ggs – fragment filmu “Człowiek ze złotym pistoletem” wraz z fragmentem walki krabi krabong.

https://www.youtube.com/watch?v=f-hz34ViVIg – nagranie pojedynku wykonane w 2012 roku.

Mikołaj Wolanin